Doreth heeft genoeg mannen ontmoet. Maar daar zit helemaal niemand bij die ze de moeite waard vindt om verder te leren kennen. Of ze voelt geen enkele aantrekkingskracht, of hij is te saai, of hij heeft hobby’s die haar niet aanspreken enzovoorts. Er zijn wel mannen bij die haar leuk vinden, en ook wel mannen die zij leuk vindt, maar nooit eens is het wederzijds!
Doreth ziet geen leuke man. Over oordelen en loslaten van je verleden.
Analyseren en interpreteren
Ik leerde Doreth kennen door een live Webinar dat ze volgde, waar ze via de chat actief aan deelnam Het viel me op, dat ze vaak net niet de kern van wat ik vertelde op pakte, maar verder was ze wel een fijne, actieve deelnemer. Daar lag het niet aan. Het was niet zo, dat ze negatief of naar was in haar communicatie, er was duidelijk iets anders aan de hand. Wat me vooral op viel, voor zover je dat uit een chat met iemand kan halen natuurlijk, was dat ze bij de cases die ik behandelde, vaak enorm ging analyseren en oordelen. Redelijk zwart-wit. Hele intelligente analyses eigenlijk, maar net niet waar het bij een kennismaking om gaat. Wat me verder opviel was haar theoretische benadering van de kennismaking. En daar ben ik over na gaan denken. Want ik herken het in het gedrag van veel andere cliënten die ik gesproken heb. Niet alleen het analyseren van het gedrag van anderen, het onderzoeken en oordelen, maar ook dat blijven zoeken naar het waarom. Waarom zou iemand dit… waarom zou iemand zus… waarom zou iemand zo.
Andere verklaringen mogelijk
En dat is echt niet handig! Je zit er zo vaak naast bij het analyseren van motieven van een ander. En als jij dan jouw gedrag laat bepalen door de motieven die je bij een ander veronderstelt… maak je de verkeerde keuze. Een paar hele concrete veelvoorkomende situaties en oordelen daarover die ik vaak hoor gaat over hoe snel iemand belt na de eerste ontmoeting. Dat was ook een voorbeeld dat Doreth aangaf. Maar het zegt helemaal niets! Iemand die snel belt na een ontmoeting, kan enthousiast zijn over het contact met haar, of het is gewoon iemand die snel is met zaken regelen. Iemand die er wat langer over doet kan inderdaad ongeïnteresseerd zijn, of erg druk, of iemand die veel geduld heeft, of… ach, ik weet zo nog wel een aantal verklaringen, maar het lijkt me weinig zinvol om dat allemaal te gaan bedenken. Zelf zou ik iemand nog eens ontmoeten als ik hem leuk vind en me niet zo druk maken om al deze mogelijke verklaringen. Waarom heeft Doreth dan die neiging tot analyseren en interpreteren? Doreth is daarin echt niet de enige en het zijn ook niet alleen vrouwen die het doen. Het is zelfs voor veel mensen een groot obstakel bij het vinden van een partner gebleken. Daarom wil ik in deze blog wat uitgebreider in gaan op het afhankelijkheidsdilemma en op de kwaliteit van de beoordeling.
Afhankelijkheidsdilemma
Wie iemand wil leren kennen met het oog op een mogelijke relatie, wordt per definitie geconfronteerd met het afhankelijkheidsdilemma. Het afhankelijkheidsdilemma gaat erom in hoeverre je de ander genoeg vertrouwt om toenadering te zoeken of dat je nog een beetje afstand houdt in afwachting van hoe het verloopt. Je kent elkaar nog niet genoeg om vertrouwen te voelen. Maar zonder vertrouwen te voelen, kan er geen relatie ontwikkelen. Zowel de eerste kennismaking als een beginnende relatie worden gekenmerkt door onzekerheid. Die onzekerheid heeft zeker zijn weerslag op de mate waarop beiden bereid zijn hun interesse en betrokkenheid te uiten. De kans op een afwijzing is immers een reëel risico.
Bagage uit het verleden
Het afhankelijkheidsdilemma blijkt vooral voor mensen die ‘bagage uit het verleden’ meedragen, een grote rol te spelen. Dit komt door de invloed van die bagage op je hechtingsstijl. Je hechtingsstijl beïnvloedt het verloop van zo’n beginnend contact door zijn invloed op perceptie, verwachtingen en het gedrag naar de partner toe. Eén van de factoren waarbij de hechting zo’n grote rol speelt, is je interesse. En dan met name in hoeverre je oprecht in het welzijn van de ander geïnteresseerd bent, of dat je meer bezig bent met een soort emotionele boekhouding. Hiermee doel ik op een soort onderhandelen of afwegen, waarbij je bijhoudt of jullie allebei evenveel voor elkaar of de relatie over hebben.
Beoordeling
Zo’n emotionele boekhouding is op zich helemaal zo vreemd nog niet. Het idee ‘voor wat hoort wat’ blijkt goed te werken bij zakenrelaties, collegae en in de kennissenkring. Maar in een liefdesrelatie blijkt het niet te werken. Juist mensen met ‘bagage’ uit hun jeugd of een eerdere relatie blijken naar die boekhouding, dat afwegen en wikken en wegen van beide investeringen en betrokkenheid, te neigen. Dit wordt veroorzaakt door een hechtingstijl die in een onveilige situatie is ontstaan. Bijvoorbeeld een nare jeugd, een vechtscheiding of het overlijden van een geliefde. Hoe meer onzekerheid degene met een onveilige hechting voelt, hoe meer hij of zij blijkt af te wegen of de ander wel echt geïnteresseerd is en voldoende in de relatie investeert. Het lastige daarbij is, dat mensen die onveilig gehecht zijn veel meer betekenis toekennen aan het gedrag van de ander dan eigenlijk terecht is. Ze overschatten hun eigen bijdragen en onderschatten die van de ander. Onveilig gehechte mensen blijken ook minder goed oprecht bezorgd te zijn over de behoeften van anderen en minder goed sociale situaties te kunnen inschatten. Ze begrijpen anderen vaak verkeerd, kunnen anderen niet goed aanvoelen. En hebben dat zelf niet in de gaten!
Verbondenheid
Hoe meer behoefte iemand heeft aan verbondenheid, hoe meer onzekerheid hij of zij voelt en hoe sterker het mechanisme is bij een onveilige hechting. Je wil eigenlijk heel graag een liefdesrelatie, daardoor ontstaat er een onzekerheid, die leidt ertoe dat je minutieus de woorden en het gedrag van de ander gaat analyseren en dat leidt weer tot meer onzekerheid. Daarbij zijn er twee soorten mechanismen: hyper-activerende strategieën (piekeren, analyseren, en/of claimen van de ander) en deactiverende strategieën (afstand nemen, confrontatie vermijden, zorgen onderdrukken en signalen negeren). Alleen de veilig gehechte personen zoeken aansluiting zonder dat het daarbij spanning oplevert. Ze durven het avontuur aan te gaan, geven de ander vertrouwen en durven het erop te wagen om af te wachten hoe het contact zich verder ontwikkelt. Veilig gehechte mensen kunnen dus een grote mate van onzekerheid aan, ze ervaren geen spanning als de ander toenadering zoekt.
Beginnende relatie
Als jij een beginnende relatie succes wil laten hebben, is het handig om je te gedragen als een veilig gehecht persoon. Dat betekent: laat het lopen, zoals het loopt. Vertrouw erop dat het zich vanzelf ontwikkelt en dat vanzelf duidelijk wordt of deze relatie slagingskans heeft of niet. Loslaten van je verleden is niet mogelijk. Je er zo min mogelijk door laten belemmeren echter wel!
Ontmoeting in alle rust
Als jij straks je nieuwe partner gaat ontmoeten wees dan alert op je snelheid van oordelen. Dit beschrijf ik ook in mijn boek ‘Ja, ik wil’. Mensen hebben het gevoel dat ze geen tijd te verliezen hebben en dat, als iemand niet meteen de ware lijkt, het tijdverspilling is om de ander te leren kennen. Dit fenomeen noemen we love hopping of liefde à la carte. Alsof je een partner op bestelling kan bestellen en dat die dan thuis afgeleverd wordt. Het grootste probleem van dit snelle beslissen is dat je iemand niet goed kan beoordelen. Je gaat iemand beoordelen op uiterlijkheden, op z’n buitenkant en op hoe iemand zich presenteert. Niet op hoe iemand is op de lange duur, hoe iemand is in de interactie en hoe gelukkig jullie relatie kan worden.
Snelheid van oordelen
Hoe meer haast je hebt, hoe minder kans dat jij de relatie vindt waarnaar je op zoek bent. Neem de tijd! Ik realiseer met heel goed dat dat een lastige opdracht is, want wie lang alleen is moet er eigenlijk steeds meer voor opgeven. Jij hebt je eigen leven opgebouwd en dan krijg je onbewust het idee dat het wel een hele goede relatie moet zijn. Waarom zou je een relatie willen die niet gelijk wat toevoegt aan je leven?
Met die gedachte leg je veel druk op jezelf, op je keuze en op de interactie tussen jullie beiden. En met die gedachte in je achterhoofd, neem je niet de tijd de ander echt te leren kennen. Daarom is het heel belangrijk dat je die druk voor jezelf eraf haalt. Het gaat in een relatie juist om de eigenschappen die op lange termijn belangrijk zijn. Je zult even met iemand om moeten gaan om erachter te komen hoe iemand in de omgang is en hoe jullie samen met elkaar omgaan en dat kan niet als je meteen begint met elkaar beoordelen. Ben jij klaar voor een nieuwe start? Kom erachter in deze quiz: Quiz Ben je klaar voor een nieuwe start?.
Ervaringen in de liefde vormen je, soms positief, maar soms staan ze nieuw liefdesgeluk in de weg. Voor mijn promotieonderzoek naar de slagingskans van de partnerzoekenden heb ik duizenden artikelen hierover gelezen. En sommige daarvan herkende ik in mijn dagelijks werk. Een interessant artikel in dit kader is:
Bartz, J.A., Lydon, J.E. (2006). Navigating the interdependence dilemma: Attachment goals and the use of communal norms with potential close others. Journal of Personality and Social Psychology, 91, 1, 77-96.