Onderzoek Hechtingsstijl en Datingsucces

Het afgelopen jaar ben ik bezig geweest met mijn afstudeeronderzoek bij M&R naar het verband tussen hechtingsstijl en datingsucces. Ik heb hiervoor een kleine twintig cliënten geïnterviewd. In de maanden daarvoor had ik al bij vele cliënten huisbezoeken afgelegd voor het Promotieonderzoek van drs. Liselotte Visser, Mens & Relatie. Ik heb hierdoor een groot aantal cliënten mogen spreken tijdens en over hun zoektocht naar een partner.

Inleiding

Het afgelopen jaar ben ik bezig geweest met mijn afstudeeronderzoek bij M&R naar het verband tussen hechtingsstijl en datingsucces. Ik heb hiervoor een kleine twintig cliënten geïnterviewd. In de maanden daarvoor had ik al bij vele cliënten huisbezoeken afgelegd voor het Promotieonderzoek van drs. Liselotte Visser, M&R. Ik heb hierdoor een groot aantal cliënten mogen spreken tijdens en over hun zoektocht naar een partner. Het waren vaak mooie gesprekken, zeer persoonlijk ook, dat heb je al gauw met dit onderwerp. Ik wil beginnen met al deze cliënten heel hartelijk te bedanken voor alles wat ze met mij gedeeld hebben. Daarnaast wil ik ook iets terugdoen. Enkele van de cliënten gaven al tijdens het interview aan benieuwd te zijn naar de resultaten van het onderzoek. Of vroegen of ik nog tips had.

Graag deel ik daarom de resultaten met jullie, maar dan in een aangepaste vorm, en in mijn eigen woorden. Ik doe dat nu niet meer als medewerker van M&R, maar gewoon als Monique Noordoven, Toegepast Psycholoog, in de toekomst Coach en Familieopsteller. Uiteraard wel in nauw overleg met M&R. De focus ligt in dit stuk uiteraard op hechtingsstijl, maar ook op daten in het algemeen. Ik bespreek wat de theorie hierover zegt, wat het onderzoek heeft opgeleverd en geef ten slotte tips of aanbevelingen hoe met alles om te gaan.

Een woord vooraf: Verwacht niet de gouden tip.., Die heb ik helaas niet, en die is er ook niet. Het belangrijkste is vooral om in jezelf te blijven geloven, en in de toekomst. Ik heb jullie allemaal leren kennen als geweldige mensen, ieder op zijn eigen manier, en met zijn eigen kwaliteiten. Ik weet zeker dat er ergens.., ooit.., die juiste partner op jullie pad zal komen. Geef het de tijd…, blijf leuke dingen doen en vooral: blijf positief!

Hechting en hechtingstijl

Je hechtingsstijl, de manier waarop je gehecht bent, vindt zijn oorsprong in je jeugd. Belangrijk hierbij was het of je belangrijkste verzorger, meestal de moeder, er voor je was en reageerde op jouw behoefte aan troost of contact. Daarnaast kunnen er nog andere gebeurtenissen in jouw leven zijn geweest die ook mee hebben bepaald wat je hechtingstijl is. Je hechtingsstijl staat voor een deel vast, maar kan ook veranderen gedurende je leven, en je kunt zelfs voor verschillende personen een verschillende hechtingsstijl hebben. Grofweg zijn er twee belangrijke indicatoren van hechting: Angst en Vermijding. Bij een Veilige hechting scoor je op die beide waarden laag. Een Onveilige hechting heb je als je score op een van beiden of beiden hoog is.

Angst

Bij een hoge score op Angst hoort binnen relaties vooral de angst voor afwijzing of verlating. Je bent veel met de relatie bezig, piekert er over, bent bang dat je niet goed genoeg bent voor de ander en bent veel op zoek naar bevestiging. Wat hierachter ligt is dat je verzorger vroeger (om wat voor reden dan ook) niet of niet voldoende in staat was om aan jouw behoefte aan troost of contact te voldoen, en je daar dus in feite nog steeds naar op zoek bent. Of er is mogelijk in jouw leven een gebeurtenis geweest waardoor je dat gevoel van veiligheid of vertrouwen bent kwijtgeraakt. Bij Angstige hechting zien we ook wel een negatief zelfbeeld of lage eigenwaarde. De term verlatingsangst wordt in dit verband vaak genoemd.

Vermijding

Bij een hoge score op Vermijding probeer je juist elke vorm van intimiteit te vermijden. Ook hierbij was jouw verzorger vroeger misschien niet in staat om te voldoen aan jouw behoefte aan troost en veiligheid, maar in plaats van daar steeds naar op zoek te blijven, heb je je als het ware afgesloten. Dit om elke nieuwe mogelijke kwetsing van jouw gevoelens te vermijden. Vermijdend gehechten hebben over het algemeen juist een hoge eigenwaarde, hechten veel belang aan onafhankelijkheid en ontkennen of praten minder over hun emoties. Hierbij wordt de term bindingsangst ook wel genoemd.

Veilig gehechten tenslotte zijn op hun gemak met zowel intimiteit als zelfstandigheid binnen een relatie, kunnen zowel afhankelijk als onafhankelijk zijn. Ze zijn in staat op een heldere manier te communiceren over bijvoorbeeld behoeftes en emoties. Tussen de 50 en 60% van de mensen heeft een Veilige hechting, daarna volgt de Angstige hechting, de Vermijdende en er is een kleine groep die op beide dimensies hoog scoort, en dus afwisselend het gedrag vertoont wat bij een Angstige en bij een Vermijdende hechtingsstijl hoort. Let wel op: iedereen heeft een hechtingsstijl, verwar dit niet met een hechtingsstoornis! Dat is iets heel anders. Je hechtingsstijl hoeft helemaal geen probleem op te leveren, maar het kan je wel helpen om je er bewust van te worden en te gaan zien hoe deze mogelijk jouw gedachten of je gedrag (in relaties) bepaalt.

Relaties en hechtingstijl

Hoe werkt dit nu uit in relaties? Relatietherapeuten (en onderzoekers) Levine en Heller ontdekten dat binnen bestaande relaties veel van de problemen die daar voorkwamen allemaal terug te brengen zijn tot een en hetzelfde patroon. Ze noemden dit het patroon van aantrekken-afstoten. Hoe meer de een probeert om contact met de ander te krijgen, of aandacht vraagt, hoe meer de ander zich terugtrekt, waarna de een vervolgens weer meer gaat proberen en het paar in een vicieuze cirkel belandt. Zij ontdekten het verband met hechtingsstijlen. Je zult het vast al herkend hebben: de Angstig gehechte zoekt contact of intimiteit, de Vermijdend gehechte trekt zich terug, houdt de boot af (vlucht in werk, computeren of hobby’s), waarna de Angstige alleen maar meer gaat/blijft proberen.

Inderdaad is dit probleem te wijten aan de combinatie Angstig-Vermijdend, en het blijkt, in verschillende variaties heel veel voor te komen.Dit was de belangrijkste aanleiding voor ons onderzoek binnen M&R: vertonen Onveilig gehechten ook al tijdens het daten dit gedrag? Is het zo dat de Angstig gehechten misschien dan onbewust te behoeftig overkomen, te graag willen, of de ander idealiseren? En is het zo dat de Vermijdend gehechten, ondanks dat zij wel op zoek zijn naar een relatie, toch misschien onbewust de boot afhouden en alleen maar bezwaren zien, om de boel te saboteren en geen echt intiem contact met de ander te hoeven aangaan?

Het onderzoek

We wilden dus onderzoeken of dit het geval was, door te kijken naar wat Onveilig gehechte cliënten denken en doen (Overtuigingen en Gedragingen). In deze eerste fase van het bemiddelingsproces. En hopelijk zou het inzichten opleveren waarmee de (huidige en) toekomstige cliënten van M&R geholpen kunnen worden. Ik heb hiervoor eerst uitgebreid alle theorie bestudeerd en gekeken wat er hierover al bekend is uit andere onderzoeken.

Overtuiging en gedragingen

Voor wat betreft Overtuigingen blijken Angstig gehechten een negatief zelfbeeld en een positief anderbeeld te hebben. Hierbij horen overtuigingen als: Ik zal nooit meer een partner vinden, hij/zij vindt mij vast niet goed genoeg, hij/zij zal me vast verlaten etc. De Vermijdend gehechten hebben juist een positief zelfbeeld en een negatief anderbeeld. Zij hebben Overtuigingen als: de ander is niet goed genoeg, ik wil mijn vrijheid niet kwijt, ik heb eigenlijk niemand nodig.

Voor wat betreft de Gedragingen zijn er twee invalshoeken. Aan de ene kant zijn er de gedragingen die rechtstreeks volgen uit de hechtingsstijl, waarbij dus de Angstig gehechten vooral gericht zijn op het contact zoeken met de ander. Zij zullen tijdens het daten de ander vaak gelijk geven, veel aan het woord zijn, snel contact opnemen, vervolgdates willen etc. Ook zullen zij mogelijk de ander wel eens aanraken en veel zelfonthulling vertonen, dus veel/makkelijk meer persoonlijke informatie delen. Tegelijkertijd kan er echter ook sprake zijn van sociale angst, onzekerheid en het vragen om bevestiging.

De Vermijdend gehechten zullen tijdens het daten juist vooral zichzelf positief presenteren, hun onafhankelijkheid benadrukken, misschien zelfs wat stoer overkomen. Zij zullen de ander niet aanraken, weinig oogcontact zoeken, minder aan het woord zijn, weinig zelfonthulling vertonen, langer wachten met contact opnemen en vaker het datingproces afbreken.Een ander onderzoek toonde echter juist aan dat Onveilig gehechten tijdens het daten gebruik maken van z.g. dating strategieën, om zich hiermee aantrekkelijker voor te doen, en zo het nadelige effect van hun hechtingsstijl wat teniet doen. Hier bleek dat bijvoorbeeld de Vermijdend gehechten wél grapjes maakten en door hun neiging om negativiteit te vermijden aantrekkelijke gesprekspartners bleken te zijn. Ook het geven van complimentjes maakt Onveilig gehechten aantrekkelijker.

Vragenlijst onderzoek

Op basis van deze gegevens is de vragenlijst voor het onderzoek samengesteld. Wat kwam er uit de interviews naar voren? Qua Overtuigingen kwamen de resultaten deels overeen met bovenstaande onderzoeken, dat wil zeggen dat de Angstigen inderdaad een negatiever zelfbeeld hebben, en de Vermijdend gehechten een positiever zelfbeeld. Het Anderbeeld was echter zowel bij de Angstig als bij de Vermijdend gehechten negatief. Vrijwel alle cliënten hadden negatieve overtuigingen over de ander: men was negatief over de Profielschets, de eerste indruk van de ander, en de ander in het algemeen. Dit wijkt dus af van wat in eerdere onderzoeken is gevonden.

Voor wat betreft de Gedragingen kwamen de resultaten ook deels overeen: De Angstig gehechten zijn inderdaad veel aan het woord, lachen veel, vragen om bevestiging en hebben de ander vaak gelijk gegeven. De zelfonthulling was hoog, maar ze raakten, in tegenstelling tot wat verwacht werd de ander echter niet/nauwelijks aan.

De Vermijdend gehechten raken ook de ander niet aan. Zij maken echter, in tegenstelling tot de verwachting wel gebruik van humor, zoeken wel veel oogcontact, en zij vertoonden wel hoge zelfonthulling. Bij het bellen, het opnemen van het eerste contact wachtten de Vermijdend gehechten het langst, zoals verwacht. Wat echter niet overeenkomt is dat het toch ook de Vermijdend gehechten zijn die het vaakst zelf bellen. De Angstig gehechten werden meer door de ander gebeld dan dat zij zelf belden. Voor wat betreft het beëindigen van het datingproces is het inderdaad bij de Angstig gehechten vaker de ander die het afbreekt. En maken de Vermijdend gehechten vaker zelf een einde aan het proces.

Ondersteuning

Ten slotte is nog gevraagd naar de behoefte aan ondersteuning. Slechts enkele cliënten gaven aan hier behoefte aan te hebben. Dit kan kloppen met het negatieve anderbeeld, omdat men hierdoor mogelijk eerder het gevoel heeft dat het aan de ander ligt. Dan dat men (kritisch) naar zichzelf kijkt.

Opvallende resultaten die uit dit onderzoek naar voren komen zijn dus dat zowel de Angstig als de Vermijdend gehechten allebei een negatief beeld van de ander hebben. Dat beiden de ander tijdens de date weinig aanraken en dat allebei wél een hoge zelfonthulling vertonen. Zowel het aanraken van de ander als zelfonthulling dragen bij aan het opbouwen van een band met de ander.

Hoe nu verder…? Daten, tips

Hechtingsstijl achterhalen

Ten eerste: je zult waarschijnlijk willen weten wat nu jouw hechtingsstijl is. Hiervoor zijn op internet meerdere tests te vinden. In sommigen worden wat andere termen gebruikt voor de verschillende hechtingsstijlen, zo wordt Angstig ook wel aangeduid als Gepreoccupeerd, Obsessief of Ambivalent, of er is sprake van twee vormen van Vermijdende hechting, de Afwijzend-Vermijdende en de Angstig-Vermijdende, ook wel gedesorganiseerd genoemd. Die laatste categorie is de groep die kenmerken van beide hechtingsstijlen vertoond. Een voorbeeld van een eenvoudige test is die op Psychologiemagazine: (http://tests.psychologiemagazine.nl/Familie/Hechtingsstijl?pagina=5).

Een veel uitgebreidere test is die van de psycholoog R. Chris Fraley. Hij houdt zich als onderzoeker al jaren bezig met hechting. Het leuke van deze test is dat je die gedurende langere tijd kunt blijven doen, je ontvangt iedere maand een herinnering, zodat je ook kunt zien hoe jouw hechtingsstijl verandert in de loop van de tijd of per relatie. Ook wordt hierin naast je hechtingsstijl ook gekeken naar jouw persoonlijkheidskenmerken. De test is Engelstalig, maar zeer aan te bevelen (http://yourpersonality.net/ ), kies de bovenste test: Attachment Style and Personality Traits.

Houd eerst van jezelf, pas dan kan een ander van je houden

Tja, en dan? Nu weet je wat je hechtingsstijl is.., misschien Veilig, misschien Onveilig, wat nu? Ik denk dat het allereerst zinnig is om eens terug te gaan kijken of je iets herkent in het verloop van je relaties of dates tot nu toe. Is daar een patroon in te herkennen, gaan de dingen vaak op dezelfde manier? Was het altijd de ander die er een einde aan maakte, of was jij het juist die het na verloop van tijd benauwd kreeg? Zag je alleen maar bezwaren aan de ander? Was het steeds de ander die na 1 of 2 dates stopte, met het bekende: ik voel geen klik?Als je zo naar dit verloop kijkt, kun je je misschien bewust worden van jouw eigen aandeel hierin, en jouw eigen gedrag.

In hoeverre is je gedrag misschien toch ook bepaald door jouw hechtingsstijl? Bewustwording is vaak een eerste stap op weg naar een mogelijke verandering. Mijn belangrijkste tip, en de titel van deze paragraaf, is tegelijkertijd ook de moeilijkste. Toch ben ik er van overtuigd dat succesvol daten staat of valt bij je eigen instelling en gedrag hierbij.

Van jezelf houden

Pas wanneer jij jezelf de moeite waard vindt en van jezelf houdt, dan ook ben je (automatisch) aantrekkelijk voor de ander. Hieronder volgen nog meerdere tips, die allemaal stuk voor stuk wel wat kunnen meehelpen, maar succesvol daten vraagt toch vooral eerst goed naar jezelf kijken. Het is (helaas) meer dan: “doe dit en doe dat, dan komt alles vanzelf goed”. Van jezelf houden betekent ook dat je af moet van het idee dat je een ander nodig hebt om gelukkig te worden. In dit verband kan ik het boek van drs. Liselotte Visser (Ja, ik wil) van harte aanbevelen. Hierin wordt op een praktische wijze besproken wat mogelijk is wanneer je besluit om eens te kijken of je zelf dingen anders wilt aanpakken. Daarnaast kan coaching een zeer goede optie zijn. Dit is veel laagdrempeliger en duurt over het algemeen minder lang dan gesprekken bij een psycholoog.

Liefde maakt blind

Ook dit lijkt een open deur, maar ik heb helaas in veel van de gesprekken toch gehoord dat mensen het uiterlijk erg (té) belangrijk vinden. Naast het uiterlijk is er vaak nog een heel lijstje met criteria waar de nieuwe partner aan moet voldoen.Neem van mij aan: het is echt zo.., liefde máákt blind. Maar ook wanneer de eerste verliefdheid voorbij is, zul je duizend maal gelukkiger zijn met die partner die jou kan geven wat je nodig hebt en waar jij je veilig en prettig bij voelt, dan die zogenaamd aantrekkelijke meneer of mevrouw. En na enige tijd ga je vanzelf de mooie dingen aan die ander zien. Echt, echt waar.Vanuit hechtingsperspectief gezien (en dat doen we nu) biedt een stabiele, duurzame relatie diezelfde veiligheid en vertrouwen aan beide partners als de eerste verzorger een baby biedt.

Het gaat hierbij dan naast nabijheid om de begrippen ‘Save Haven’ waartoe je je kunt wenden bij onrust, onzekerheid,

angst etc. en om ‘Secure Base’ die jou het vertrouwen geeft om van daaruit de wereld te verkennen en dingen te ondernemen. Deze basisbegrippen uit de hechting blijken ook in volwassen relaties essentieel. Belangrijk is het dat een partner er voor jou is, dat je bij hem/haar terecht kunt wanneer jij het moeilijk hebt en dat hij/zij jou het vertrouwen en gevoel geeft dat je de hele wereld aankunt. Wie heeft het dan nog over een buikje….?

Dating strategieën en andere tips

Dan ten slotte ook nog wat eenvoudigere tips, voor tijdens het daten. Een aantal van de Gedragingen (dating strategieën) uit het onderzoek kunnen zeker bijdragen aan een positief verloop van de date. Lees in ieder geval het boekje met Tips van M&R nog eens door. Zorg dat je op tijd bent, er goed verzorgd uitziet, praat tijdens de eerste date niet over je ex, wees positief, maak af en toe een grapje, geef complimentjes, kijk de ander aan, en raak de ander ook even kort aan.

Daarnaast zelfonthulling: het delen van meer persoonlijke informatie helpt mee aan het opbouwen van een band, dus je mag best wat meer vertellen dan alleen over het weer en hobby’s.

Tegelijkertijd: laat een eerste date ook weer niet té lang duren, en ga altijd, dus altijd, voor een tweede afspraak! Net zoals ik de consulenten in mijn onderzoek aanraad om minimaal 2 gesprekken met elke nieuwe cliënt te hebben, moet je als cliënt ook minimaal 2 gesprekken met je mogelijk nieuwe partner hebben, om echt een indruk van iemand te krijgen. Oordeel niet te snel. Als je een huis of auto koopt ga je ook minimaal 2x kijken, pas dan zie je hoe iets er werkelijk uitziet, en zien veel dingen er ineens heel anders uit, zowel in positieve als negatieve zin. Doen dus!

Boeken

In dit stuk heb ik kort een aantal belangrijke zaken over hechting en daten aangestipt. Uiteraard is er nog veel meer over te vertellen. Wie meer wil weten kan ik een aantal goede boeken aanraden:

Als eerste het boek van Levine en Heller die ik al eerder noemde, dit zal voor iedereen, vooral met een onveilige hechtingsstijl veel herkenning bieden. Hierin wordt veel uitgebreider ingegaan op de mogelijke gevolgen van jouw hechtingsstijl, ook tijdens het daten en worden ook oplossingen geboden. Ook het boek van Hannah Cuppen handelt hierover, en biedt veel herkenning, iets meer vanuit een spirituele invalshoek. Het boek van Sue Johnson is ook een standaardwerk, maar meer gericht op bestaande relaties, en het boek van drs. Liselotte Visser noemde ik al eerder.

• Verbonden, hechting en liefde. Levine, A. & Heller, R. (2016). Amsterdam: Boom Uitgevers.
• Liefdesbang. Cuppen, H. (2014). Utrecht: Uitgeverij Ankh-Hermes
• Houd me vast. Johnson, S. (2016). Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgevers.
• Ja ik wil! drs. Liselotte Visser (2013). Uitgeverij Aspect B.V.
• Recept voor een succesvolle ontmoeting, Mens & Relatie

Dank aan alle cliënten voor jullie medewerking, en ten slotte, voor iedereen: een hele, hele mooie toekomst met een liefdevolle relatie toegewenst!

Monique Noordoven, Amersfoort, 2017

Post Tags relatiegeluk geschikt tips